MẸ SẦU BI
Mẹ Sầu Bi, khoảng năm 1570, sơn dầu trên gỗ, 33×23, 33 X 23 in (83 x 58 cm), Hermitage, St. Petersbrg
LUÍS DE MORALES CÒN ĐƯỢC GỌI LÀ “Il Divino” (người Thánh) vì những bức hoạ đầy lòng sùng mộ của ông, như bức hoạ Mẹ Sầu Bi. Ông là người đạo hạnh và gây được ảnh hưởng về tâm linh. Cách mô tả về Đức Mẹ thật kỳ lạ đối với ông: gương mặt thật dài và gầy, dường như suy kiệt héo hon đi vì buồn khổ. Đôi má hốc hác, còn đôi mắt thì lõm sâu vào và tối đi. Dung nhan tươi đẹp của Đức Maria thì không thể bị tàn phá, nhưng nỗi đau đớn trong lòng Mẹ đã làm vẻ đẹp ấy suy giảm đi. Có lẽ điều này có thể nhận thấy rõ ràng nhất trong đôi bàn tay hằn lên nỗi đau, diễn tả mỗi u buồn như trên chính gương mặt. Những ngón tay dài, đầy xương, hướng vể phía chúng ta với một nỗi thống khổ gần như siêu thực, gợi cho chúng ta nghĩ đến những chiếc càng của con cua đang bị đau phát điên lên hay một sinh vật nào đó đang chạy nhốn nháo. Những ngón tay hằn vẻ âu lo này nói cho chúng ta một cách rõ ràng hơn về sự căng thẳng trong tâm hồn của Mẹ nhiều hơn đôi môi đang run lên và đôi vai khom đầy khổ luỵ. Trong khi đôi bàn tay Mẹ hướng về phía chúng ta thì Mẹ nhìn nơi khác, đôi mắt hướng nhìn xuống Người Con của Mẹ đã chết mà chúng ta không nhìn thấy được.
ĐỨC MẸ ĐỒNG TRINH VÀ CHÚA HÀI NHI
1568, sơn dầu trên gỗ, 33 x 25 in (84 x 64 cm), Viện Bảo Tàng Prado, Madrid
Đây là hình ảnh Đức Mẹ trước một thế giới đang bị tàn phá, với tóc quăn, đội khăn voan, thân hình trẻ trung sáng rực trong những tia sáng hồng lung linh dưới tấm áo choàng xanh, sang trọng. Chúa Hài Nhi tìm bú mẹ trong khi Mẹ không vội vàng cho Hài Nhi bú, mà chăm chú vào gánh nặng cao cả mà Mẹ ôm chặt trong đôi tay. Người ta có thể nhìn thấy sự khác biệt lớn lao giữa Đức Maria khi còn trẻ và Đức Maria trong bức hoạ Mẹ Sầu Bi trong đôi bàn tay. Ở đây, đôi bàn tay của Mẹ tròn và mạnh mẽ, bàn tay của người phụ nữ đang có khả năng làm việc.
NGOÀI NHỮNG NGÓN TAY siết chặt, Đức Maria không biểu lộ cảm xúc nào rõ ràng. Sự trầm tĩnh này chính là sự đè nén cảm xúc mãnh liệt, gợi lên nỗi đau khổ rõ rệt hơn nhiều so với cách diễn tả mạnh mẽ của các hoạ sĩ đương thời ở Ý cùng với Morales. Đây là người phụ nữ bừng sáng với nỗi sầu đau.
MÀU SẮC mà Morales đã dùng ở đây cực kỳ tinh tế- vẻ yếu ớt của màu xanh dương và màu tím, màu vàng nhạt, và một màu trắng hầu như mờ đục, tất cả được đặt tương phản với nền tối ảm đạm, làm nổi bật ý tưởng về tấn bi kịch của con người.
Tác giả: Sister WENDY’S BECKETT
Tác phẩm: 1000 MASTERPIECES
NXB: United States DK Publishing book, 1999
Người dịch : Lê Quang Vinh.
