“Không cần lắm để cho thấy những vị ở Ionia là ‘những người giáo điều,’ theo nghĩa họ đã không đưa ra ‘vấn đề có tính phản biện.’ Vì họ cho rằng chúng ta cũng như họ: luôn ngập tràn vẻ ngạc nhiên với naïveté (sự ngây thơ) và niềm vui khám phá” (F. Copleston, S.J., History of Philosophy, Vol. I, p. 28). Lời của giáo sư triết gia Frederick Copleston, S.J., là một minh họa xuất sắc về các triết gia thuộc trường phái Ionia (tk. 6-5 B.C.) – miền đất thuộc địa của Hy Lạp cổ đại.Nằm trải dài bên miền duyên hải Tiểu Á, Ionia được hưởng lây vẻ đẹp của vùng biển Địa Trung Hải diễm lệ. Nơi những con sóng liên tục xô đẩy nhau cũng chính là nơi các dòng tư tưởng triết học đầu tiên của Hy Lạp nảy nở, tạo ra trường phái Ionia hay cụ thể hơn là Miletus, với những triết gia thời danh: Thales – một trong bảy hiền giả (sage), Anaximander và Anaximenes.
Được phú ban cho thiên nhiên với cảnh sắc sơn thủy, mối bận tâm duy nhất của họ là sự tạo thành thiên nhiên. Không cần khoa học hay phản biện nào, họ a priori tuyên bố về arche hay nguyên tố tạo thành vũ trụ qua linh cảm nơi trực giác bản thân. Arche của Thales là nước, của Anaximander là apeiron và của Anaximenes là không khí.
Trường phái Ionia – với chủ nghĩa duy lý và tự nhiên hay vũ trụ luận – đã mở màn cho triết học Tây phương nhẹ nhàng như thế. Êm đềm tới mức mà nó còn hằn sâu vào cả những nền triết học cũng như thần học của hai mươi lăm thế kỷ tiếp theo. Theo dòng thời gian, nó chi phối và khéo léo đưa ra những chỉ dẫn cho con người khi cần, có thể rất tích cực, nhưng không thiếu tiêu cực. Nhưng dám chắc một điều, cho đến khi nào con người còn tồn tại, thì vẫn còn suy tư, và vẫn còn đó triết học – một ngành nghe tên đã muốn đảo điên tâm trí. Nhưng như Spinoza đã phát biểu, “tất cả những gì quý thì cũng khó và hiếm.”
Nguồn tham khảo: Robert Audi et al, The Cambridge Dictionary of Philosophy, 2nd edition, Cambridge University Press, 1999, sect. Ionian Philosophy, p. 443, Milesians, p. 567, Anaximander, p. 28-29, Anaximenes of Miletus, p. 29, Thales of Miletus, p. 910.
Tác giả bài viết: BTT Sao Biển
(Nguồn: giaophannhatrang.org)
