Anh chị em thân mến trong Chúa Kitô,
Hôm nay Giáo Hội mừng kính trọng thể lễ Thánh Giuse, Bạn trăm năm Đức Trinh Nữ Maria. Trong sự tĩnh lặng của lịch sử cứu độ, Thánh Giuse hiện lên như một nhân vật đặc biệt - người đàn ông thầm lặng, ít được nhắc đến trong Tin Mừng, nhưng lại được trao một sứ mạng vô cùng quan trọng: làm cha nuôi của Đấng Cứu Thế và là người bảo vệ Thánh Gia.
Điều đặc biệt về Thánh Giuse là ngài không nói một lời nào được ghi lại trong Kinh Thánh. Sự hiện diện của ngài được biểu lộ qua hành động, không phải qua lời nói. Trong Tin Mừng Matthêu chúng ta đọc: "Khi tỉnh giấc, ông Giuse làm như sứ thần Chúa đã truyền" (Mt 1, 24a). Đây là điểm nổi bật nhất về Thánh Giuse - vâng nghe và hành động. Thánh Bernađô thành Clairvaux đã từng nói: "Thánh Giuse cho chúng ta thấy đức tin không phải là biết nói nhiều về Thiên Chúa, mà là biết lắng nghe Người và hành động theo thánh ý Người." Quả thật, cuộc đời của Thánh Giuse là minh chứng sống động cho lời dạy của Chúa Giêsu sau này: "Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: 'Lạy Chúa! Lạy Chúa!' là được vào Nước Trời, nhưng chỉ ai thi hành ý muốn của Cha Thầy."
Khi Thiên Chúa sai sứ thần đến với vua Đavít qua ngôn sứ Nathan, Người hứa: "Ta sẽ làm cho dòng dõi ngươi đến sau ngươi tồn tại... Ta sẽ là cha nó, và nó sẽ là con Ta" (2 Sm 7, 12-14). Lời hứa này không chỉ ứng nghiệm nơi Salomon, mà còn trọn vẹn nơi Đức Giêsu - Đấng Mêsia. Và Thánh Giuse, thuộc dòng dõi Đavít, đã được chọn làm cha nuôi của Đấng Cứu Thế, một phần của kế hoạch cứu độ mà Thiên Chúa đã hoạch định từ muôn thuở.
Trong bài đọc thứ hai, Thánh Phaolô nhắc đến Abraham: "Mặc dù không còn gì để trông cậy, ông vẫn trông cậy và vững tin" (Rm 4, 18). Thánh Giuse cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Khi phát hiện người vợ chưa cưới của mình mang thai, ngài đứng trước một thử thách đức tin vô cùng lớn lao. Luật pháp Do Thái cho phép ngài tố cáo Maria, nhưng với tâm hồn công chính, ngài đã quyết định âm thầm rút lui. Đó là lúc Thiên Chúa can thiệp qua giấc mơ, sứ thần nói: "Này ông Giuse, con cháu Đavít, đừng ngại đón Maria vợ ông về, vì người con bà cưu mang là do quyền năng Chúa Thánh Thần" (Mt 1, 20).
Giống như Abraham, Thánh Giuse đã tin vào điều dường như không thể. Ngài không chỉ tin vào lời sứ thần, mà còn sẵn sàng chấp nhận một sứ mạng vượt quá mọi hiểu biết của con người: làm cha nuôi của Con Thiên Chúa và bảo vệ Đấng Cứu Thế. Thánh Augustinô từng nhận xét: "Thiên Chúa không chọn những người có khả năng, nhưng Người ban khả năng cho những ai Người chọn." Thánh Giuse là minh chứng sống động cho chân lý này. Một người thợ mộc bình thường từ Nazareth đã được Thiên Chúa chọn và ban khả năng để thực hiện một sứ mạng phi thường.
Sứ thần cũng truyền cho Thánh Giuse: "Ông phải đặt tên cho con trẻ là Giêsu, vì chính Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ" (Mt 1, 21). Việc đặt tên trong văn hóa Do Thái có ý nghĩa đặc biệt - đó là dấu hiệu của quyền làm cha. Khi đặt tên cho Hài Nhi, Thánh Giuse chính thức nhận Đức Giêsu làm con của mình theo luật pháp, đưa Người vào dòng dõi Đavít, làm ứng nghiệm lời tiên tri. Tên "Giêsu" có nghĩa là "Thiên Chúa cứu độ". Điều này nhắc nhở chúng ta về sứ mạng cứu độ mà Đức Giêsu sẽ thực hiện. Và Thánh Giuse là người đầu tiên, ngoài Đức Maria, công bố sứ mạng này khi đặt tên cho con trẻ.
Thánh Giuse dạy chúng ta nhiều bài học quý giá. Thứ nhất, lắng nghe tiếng Chúa trong thinh lặng. Trong thế giới ồn ào hôm nay, chúng ta cần những khoảnh khắc thinh lặng để nghe được tiếng Chúa nói với mình. Thứ hai, đức tin giữa những thử thách. Như Thánh Giuse đã tin vào điều không thể, chúng ta cũng được mời gọi tin tưởng vào Thiên Chúa ngay cả khi mọi việc dường như vô vọng. Thứ ba, hành động theo ý Chúa. Thánh Giuse không chỉ nghe và tin, mà còn hành động. Đức tin không lời nói suông, nhưng cần được thể hiện qua việc làm cụ thể.
Anh chị em thân mến, khi nhìn vào gương mẫu của Thánh Giuse, chúng ta được mời gọi sống như người công chính, lắng nghe tiếng Chúa và sẵn sàng thực hiện thánh ý Người trong cuộc sống hàng ngày. Giống như Thánh Giuse đã đón nhận Chúa Giêsu vào gia đình của mình, chúng ta cũng hãy mở rộng tâm hồn đón nhận Chúa vào cuộc sống của mình. Như Đức Thánh Cha Phanxicô đã viết trong Tông thư Patris Corde: "Trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống, Thánh Giuse đã biết thưa 'xin vâng' với Thiên Chúa. Đó là bí quyết của cuộc đời ngài và cũng là bí quyết của sự thánh thiện mà mỗi người chúng ta được mời gọi thực hiện."
Nguyện xin Thánh Giuse cầu bầu cho chúng ta trước tòa Chúa. Amen.
Lm. J.B Nguyễn Trọng Năng