Anh chị em thân mến trong Chúa Kitô,
Hôm nay, Giáo Hội mời gọi chúng ta chiêm ngắm và suy niệm về một nhân vật vô cùng đặc biệt: Thánh Giuse - Bạn trăm năm Đức Trinh Nữ Maria. Tuy không nói một lời nào trong Kinh Thánh, nhưng Thánh Giuse đã để lại cho chúng ta một tấm gương sáng ngời về vai trò người cha trong kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa. Đức Thánh Cha Phanxicô đã viết trong Tông thư "Patris Corde" (Trái Tim người Cha): "Hạnh phúc thay những ai giống như Thánh Giuse, một người không tìm kiếm ánh đèn sân khấu, nhưng tìm kiếm ý muốn của Thiên Chúa và dành trọn cuộc đời cho việc thực hiện ý muốn đó." Thật vậy, trong thầm lặng và âm thầm, Thánh Giuse đã thực hiện vai trò người cha một cách trọn vẹn.
Trong bài đọc thứ nhất, Thiên Chúa phán với vua Đavít qua ngôn sứ Nathan: "Ta sẽ là cha nó, và nó sẽ là con Ta" (2 Sm 7, 14). Lời hứa này không chỉ áp dụng cho Salomon, mà còn chỉ về Đấng Mêsia, Đức Giêsu Kitô. Thiên Chúa muốn trở thành người Cha đích thực của Đấng Cứu Thế. Tuy nhiên, trong kế hoạch kỳ diệu của Người, Thiên Chúa đã chọn Thánh Giuse làm cha nuôi của Đức Giêsu trên trần gian. Điều này không phải là sự thay thế, mà là sự cộng tác giữa thiên tính và nhân tính. Thánh Giuse là hình ảnh hữu hình của tình phụ tử vô hình của Thiên Chúa dành cho Con Một của Người.
Tin Mừng Matthêu mở đầu với gia phả của Đức Giêsu, kết thúc bằng câu: "Giacóp sinh Giuse, chồng của Maria, Maria là mẹ Đức Giêsu, cũng gọi là Đức Kitô" (Mt 1, 16). Câu này có cấu trúc khác biệt so với các câu trước đó (thường là "A sinh ra B"). Sự thay đổi này nhằm làm rõ vai trò đặc biệt của Thánh Giuse: không phải là cha sinh học, nhưng là cha theo luật pháp và tình thương.
Tin Mừng gọi Thánh Giuse là "người công chính" (Mt 1, 19). Trong ngôn ngữ Kinh Thánh, từ "công chính" không chỉ có nghĩa là tuân thủ luật pháp, mà còn chỉ người sống đúng theo thánh ý Thiên Chúa, người có mối quan hệ đúng đắn với Thiên Chúa. Khi phát hiện Maria mang thai, phản ứng đầu tiên của Thánh Giuse là "muốn âm thầm rẫy bỏ" (Mt 1, 19). Đây không phải là hành động của sự hèn nhát, mà là biểu hiện của lòng nhân từ. Theo luật Môisen, người phụ nữ ngoại tình có thể bị ném đá đến chết. Thánh Giuse không muốn Maria phải chịu sự xấu hổ công khai hay nguy hiểm, nên đã chọn cách rút lui âm thầm.
Đây chính là điểm tương đồng với Thánh Phaolô nói về Abraham trong bài đọc thứ hai: "Mặc dù không còn gì để trông cậy, ông vẫn trông cậy và vững tin" (Rm 4, 18). Trong tình cảnh khó khăn, Thánh Giuse vẫn giữ đức công chính, vẫn đặt lòng tin vào Thiên Chúa. Như Dietrich Bonhoeffer, nhà thần học Tin Lành vĩ đại đã từng viết: "Đức tin là hành động của sự can đảm tột độ, một hành động mà mỗi người phải thực hiện trong cô đơn nhất – đến gặp Thiên Chúa hằng sống." Thánh Giuse đã thực hiện hành động can đảm đó khi đối diện với tình huống khó hiểu về người vợ chưa cưới của mình.
Khi sứ thần hiện ra trong giấc mơ và giải thích về việc thụ thai do quyền năng Chúa Thánh Thần, Thánh Giuse đã vâng lời không chút do dự: "khi tỉnh giấc, ông Giuse làm như sứ thần Chúa đã truyền" (Mt 1, 24a). Vâng lời không phải là hành động thụ động hay mù quáng. Đó là sự chấp nhận tích cực tham gia vào kế hoạch của Thiên Chúa. Thánh Giuse không chỉ đơn thuần thực hiện mệnh lệnh, mà còn hiến dâng cả cuộc đời mình cho sứ mạng làm cha nuôi Đấng Cứu Thế.
Sứ thần truyền cho Thánh Giuse: "Ông phải đặt tên cho con trẻ là Giêsu, vì chính Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ" (Mt 1, 21). Việc đặt tên trong văn hóa Do Thái có ý nghĩa rất quan trọng - đó là quyền và trách nhiệm của người cha. Khi đặt tên cho Hài Nhi, Thánh Giuse đã chính thức nhận vai trò làm cha.
Mặc dù Kinh Thánh không ghi lại nhiều chi tiết về cuộc sống hằng ngày của Thánh Gia, chúng ta biết rằng Thánh Giuse đã hoàn thành trọn vẹn vai trò người cha bảo vệ và nuôi dưỡng. Ngài đã bảo vệ Mẹ Maria và Hài Nhi Giêsu khỏi sự nguy hiểm khi đưa gia đình trốn sang Ai Cập để tránh cuộc tàn sát của vua Hêrôđê. Ngài đã nuôi dưỡng Đức Giêsu bằng nghề thợ mộc của mình. Đức Giêsu được gọi là "con bác thợ mộc" (Mt 13, 55), điều này cho thấy Thánh Giuse đã dạy nghề cho Con mình theo phong tục Do Thái. Thánh Giuse đã tạo ra một mái ấm gia đình nơi Đức Giêsu có thể "khôn lớn và mạnh mẽ, được đầy khôn ngoan, và hằng được ân nghĩa cùng Thiên Chúa" (Lc 2, 40). Đây là môi trường cần thiết cho sự phát triển nhân tính của Đấng Cứu Thế.
Từ gương mẫu của Thánh Giuse, chúng ta rút ra những bài học quý giá cho vai trò làm cha trong thế giới hôm nay. Thứ nhất, vai trò người cha không chỉ giới hạn ở việc sinh con đẻ cái. Thánh Giuse không phải là cha sinh học của Đức Giêsu, nhưng ngài đã trở thành một người cha đích thực qua sự hiện diện, bảo vệ và nuôi dưỡng. Trong xã hội ngày nay, nhiều người cha nuôi, cha dượng, hay người đỡ đầu có thể tìm thấy nguồn cảm hứng từ Thánh Giuse.
Thứ hai, người cha công chính là người sống theo thánh ý Thiên Chúa và đặt lợi ích của gia đình lên trên lợi ích cá nhân. Thánh Giuse đã sẵn sàng từ bỏ kế hoạch của mình để đón nhận kế hoạch của Thiên Chúa. Ngài không tìm kiếm vinh quang hay quyền lực cho bản thân, mà chỉ tập trung vào sứ mạng mà Thiên Chúa giao phó.
Thứ ba, người cha tốt là người bảo vệ và nuôi dưỡng không chỉ thể xác mà còn cả tâm hồn của con cái. Thánh Giuse không chỉ lo lắng về việc kiếm sống hằng ngày, mà còn tạo điều kiện để Đức Giêsu "được đầy khôn ngoan, và hằng được ân nghĩa cùng Thiên Chúa" (Lc 2, 40). Như Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI từng nói: "Thánh Giuse là mẫu gương hoàn hảo của sự tỉnh thức - đức tính khiến tâm hồn luôn mở ra với những chỉ dẫn của Thiên Chúa."
Anh chị em thân mến, trong lễ kính Thánh Giuse hôm nay, chúng ta hãy tạ ơn Thiên Chúa đã ban cho chúng ta một gương mẫu tuyệt vời về vai trò người cha. Chúng ta hãy cầu xin Thánh Giuse chuyển cầu cho tất cả những người cha trong Giáo Hội, để họ có thể noi gương ngài: công chính, vâng phục, và tận tụy với gia đình. Như Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã dạy: "Thánh Giuse là người được mời gọi tham gia vào mầu nhiệm cứu độ qua việc thực thi trách nhiệm làm cha. Ngài đã đáp lại ơn gọi này bằng cả cuộc đời mình."
Nguyện xin Thánh Giuse, Đấng Bảo Trợ Hội Thánh hoàn vũ, cầu bầu cho chúng ta. Amen.
Lm. J.B Đỗ Trọng Năng
.jpg)
