Mầu nhiệm thứ năm mùa Vui có lẽ đã mang lại niềm vui lớn cho Mẹ Maria và Thánh Giuse. Bạn có vui mừng không nếu đứa con thất lạc của mình được tìm thấy sau ba ngày không biết ở đâu?

Tin mừng thuật lại rằng: “Hằng năm, cha mẹ Ngài lên Giêrusalem mừng lễ Vượt qua. Khi Ngài được 12 tuổi, cha mẹ Ngài lên Giêrusalem theo tục lệ”. Vào thời Chúa Giêsu, khi Đền thờ vẫn còn tồn tại, những người Do Thái sùng đạo hành hương đến Giêrusalem để tham dự lễ Vượt qua, lễ quan trọng nhất trong năm của người Do Thái. Lễ Vượt qua đánh dấu sự giải phóng dân tộc Do Thái khỏi ách nô lệ Ai Cập sau khi Thiên Chúa thực hiện nhiều dấu lạ và điều kỳ diệu cho họ, đỉnh điểm là cái chết của những đứa con đầu lòng Ai Cập. Có những lễ khác cũng được tổ chức trong các cuộc hành hương, và như chúng ta đã lưu ý, chuyến đi từ Nadarét đến Giêrusalem bằng các phương tiện giao thông có sẵn vào thời Chúa Giêsu không giúp cho chuyến đi dễ dàng hay nhanh chóng.

Không giống như cuộc điều tra dân số của Xêda, nơi các gia đình phải phân tán khắp Israel để trở về quê hương tổ tiên, cuộc hành hương lễ Vượt qua hàng năm chỉ có một điểm quy tụ đối với những người Do Thái sùng đạo. Do đó, rất có thể một đoàn lữ hành đã khởi hành từ Nadarét và Chúa Giêsu, Mẹ Maria và Thánh Giuse đã đi cùng. Tin mừng cũng nói rõ điều này khi ghi nhận rằng, trên đường trở về, Chúa Giêsu dường như không đi cùng cha mẹ khi đoàn lữ hành khởi hành, nhưng điều đó không gây ra sự lo lắng ngay lập tức. Cha mẹ Ngài cho rằng Ngài có thể đang ở cùng một số người thân thuộc và chỉ đơn giản là tìm kiếm trong đoàn trước khi phát hiện ra Chúa Giêsu đã mất tích.

Thánh Gia thất đã đến Giêrusalem để dự lễ Vượt qua, để tưởng nhớ hành động cứu rỗi của Thiên Chúa dành cho Israel. Khi người Do Thái nói về lễ Vượt qua, họ hiểu theo cách Kinh thánh hiểu (Xuất hành 12:14): một lễ tưởng niệm - zikkaron. Trong tư tưởng của người Do Thái, zikkaron không phải là một sự kiện đã qua và đã kết thúc. Đó là một sự kiện mà những người đang sống và hiện diện hiện nay là một phần của sự kiện đó. Minh họa hay nhất: Khi đứa con út trong một gia đình Do Thái hỏi câu hỏi nghi lễ về lễ Vượt qua: “Tại sao đêm nay lại khác với tất cả những đêm khác?” Đứa trẻ không hỏi: “Tại sao đêm đó lại khác?" Thần học Do Thái khẳng định rằng toàn thể Israel đều hiện diện trong lễ Vượt qua đầu tiên đó qua mọi thời đại.

Khi lễ Vượt qua “hoàn tất”, chuyến trở về đã khởi hành, và Chúa Giêsu được phát hiện mất tích, cha mẹ Ngài đã quay trở lại Giêrusalem. Họ đã dành “ba ngày” lùng sục khắp Thành thánh để tìm con trai mình. Chúng ta hãy tưởng tượng cõi lòng và tâm trí của các ngài ra như thế nào!

“Sau ba ngày, hai ông bà mới tìm thấy con trong Đền thờ, đang ngồi giữa các thầy dạy” trò chuyện với các thầy dạy Lề luật, “vừa nghe họ, vừa đặt câu hỏi”, và những lời đối đáp của Ngài khiến những người đối thoại với Ngài phải “kinh ngạc” (Lc 2: 46-47).

Người ta có thể tưởng tượng được sự nhẹ nhõm của Mẹ Maria và Thánh Giuse. Hãy tưởng tượng cảnh hai ngài vào Đền thờ và tìm thấy Con mình, nghe thấy tiếng Ngài từ một góc nào đó, rồi lại thấy Ngài giữa khuôn viên Đền thờ. Chắc hẳn Thánh Giuse đã vô cùng tự hào về con trai mình.

Nhưng khi Mẹ Ngài hỏi tại sao Ngài lại ở đó và khiến hai ngài lo lắng, câu trả lời đầu tiên của Chúa Giêsu có vẻ khó nghe: “Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà của Cha con sao?” (Lc 2: 49). Cha mẹ nghĩ con sẽ ở đâu nữa?

“Nhưng ông bà không hiểu lời Ngài vừa nói” (Lc 2: 50).

Dĩ nhiên, lý do thúc đẩy hành động của Thánh Gia là duy nhất. Bất cứ gia đình nào có một người con mà đồng thời cũng là Thiên Chúa thì sẽ như vậy. Bất cứ gia đình nào có ít nhất hai thành viên không mắc phải tội nào thì sẽ như vậy. Tuy nhiên, cũng có những mối bận tâm thường tình của con người đang diễn ra ở đây.

Đầu tiên, Chúa Giêsu đã “12 tuổi”. Đó là độ tuổi truyền thống để làm lễ bar mitzvah. Nghi lễ bar mitzvah có nghĩa là trở thành một người là “con trai của các giới luật”, nghĩa là một người Do Thái trưởng thành chính thức. Điều đó có nghĩa là người đó không có lý do gì để bào chữa rằng mình vẫn còn là một đứa trẻ con: Toàn bộ sức nặng của lề luật bắt buộc người đó phải là “con trai của các giới luật”. Bởi vì trong thực hành của người Do Thái, một buổi lễ tại giáo đường Do Thái yêu cầu phải có 10 người đàn ông Do Thái trưởng thành, nghĩa là một minyan, và sau lễ bar mitzvah người đó được tính vào số những người trưởng thành đó. Khi còn là một cậu bé Do Thái, Chúa Giêsu chắc chắn đã tham dự một kiểu “trường học Do Thái” nào đó để học về Kinh thánh và về mối tương quan của Thiên Chúa với Israel. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi Ngài ở trong Đền thờ giữa các luật sĩ, “lắng nghe và đặt câu hỏi cho họ”, và tham gia thảo luận với họ.

Thứ hai, Chúa Giêsu vắng mặt vì Ngài đang ở Giêrusalem “ba ngày”. Một ngày nào đó, Chúa Giêsu sẽ vắng mặt khỏi Giêrusalem “ba ngày”, từ thứ Sáu tuần Thánh đến Chúa nhật Phục sinh. Nhiều người sẽ tìm kiếm Ngài và cảm nhận được sự vắng mặt của Ngài. Đó chính là tinh thần của ngày thứ Bảy tuần Thánh.

Thứ ba, Chúa Giêsu đang nói về công việc của Cha Ngài. Đó là câu chuyện về cuộc đời Ngài. Trong tương lai, Ngài sẽ đưa ra những câu trả lời tương tự mà một số người không thể hiểu được, ví dụ, khi Ngài hỏi “Ai là mẹ tôi? Ai là anh em tôi?” (Mt 12: 48-50) hoặc khi Ngài nói với một môn đệ tương lai muốn nói lời tạm biệt gia đình trước khi đi theo Ngài, rằng ai cầm cày mà còn ngoái lại phía sau là không xứng đáng (Lc 9: 62). Thông điệp rất đơn giản: Ý Chúa quan trọng hơn mọi điều khác. Chúng ta đã thấy điều đó trong cuộc đời của Mẹ Maria và cách “Thiên Chúa làm cho mọi sự đều sinh lợi ích cho những ai yêu mến Ngài” (Rôma 8: 28). Điều đó không làm cho tính triệt để của sự cam kết trở nên kém đòi hỏi hơn. Chúa Giêsu là “dấu hiệu của sự mâu thuẫn” và sự mâu thuẫn có thể gây tổn thương.

Mầu nhiệm thứ năm được khắc họa trong tác phẩm nghệ thuật của họa sĩ người Anh thế kỷ 19, William Holman Hunt, thuộc trường phái tiền Raphael. Hầu hết mọi người biết đến ông qua bức tranh nổi tiếng “Ánh sáng thế gian”, mô tả Chúa Giêsu đứng bên cánh cửa đóng kín và gõ cửa trái tim mỗi người.

William Holman Hunt, “Tìm thấy Đấng Cứu Thế trong Đền thờ”, 1854 (ảnh: Public domain)

Bức tranh “Tìm thấy Đấng Cứu Thế trong Đền thờ”, có niên đại khoảng năm 1855, hiện đang được lưu giữ tại Viện Bảo tàng và Phòng trưng bày Nghệ thuật Birmingham, nước Anh. Không giống như những họa sĩ khác thường đặt các sự kiện Kinh thánh vào bối cảnh Kitô giáo một cách lệch lạc về mặt niên đại, ví dụ, dưới mái hiên hoặc trong nhà thờ, nhiều họa sĩ thế kỷ 19 tìm cách thể hiện tính chân thực trong nghệ thuật, “trung thành với bối cảnh” của miền Giuđê và Galilê vào thế kỷ thứ nhất. Thực tế, nhiều họa sĩ đã thực hiện các chuyến đi đến Đất thánh.

Thánh Gia được đặt bên phải. Mẹ Maria nói chuyện với Chúa Giêsu lúc đó còn nhỏ, hai ngài nắm tay nhau. Thánh Giuse, với vẻ che chở, đứng bên cạnh cả hai. Đó là một khoảnh khắc “tạm dừng”: “Con ơi, cho phép cha ngắt lời con để hỏi: Con đã đi đâu vậy?”

Thánh Gia hướng về phía chúng ta, và Chúa Giêsu lôi kéo chúng ta vào bức tranh và vào cuộc thảo luận, điều Ngài cần làm. Bên trái, xếp thành hình bán nguyệt, có ít nhất tám vị trưởng lão dạy về Lề luật, tất cả đều nhìn Chúa Giêsu. Vị trưởng lão bên trái cầm những cuộn Kinh thánh. Một số dường như đang bàn bạc với nhau. Phía sau họ, chủ yếu mặc đồ màu xanh lá cây, là các cậu học trò và cũng là người giúp việc của họ.

Đó là một góc sân Đền thờ, nơi những hoạt động khác cũng đang diễn ra. Hậu cảnh, phía sau các luật sĩ, chúng ta thấy một số người khác, có lẽ đang cầu nguyện hoặc đổi chác lấy tiền Đền thờ để mua các vật phẩm tôn giáo. Một người đàn ông nghèo ngồi ăn xin trên bậc thềm ngay bên ngoài khu vực tranh luận. Như mọi khi, cuộc sống vẫn tiếp diễn, ngay cả chung quanh Chúa Giêsu.

Kinh thánh cho chúng ta biết Chúa Giêsu đã cùng cha mẹ Ngài trở về Nadarét “và vâng phục các ngài”. Kinh thánh cũng ghi nhận “mẹ Ngài đã ghi nhớ tất cả những điều ấy trong lòng”. Ngay từ khi thụ thai, có những điều về đứa trẻ này mà Mẹ Maria có thể chưa hiểu. Nhưng Mẹ hiểu rằng Thiên Chúa đã gọi Mẹ đến nơi này trong kế hoạch của Ngài, và Mẹ là “người nữ tỳ của Chúa”.

Và Chúa Giêsu đã lớn lên. Nhưng ngoài những sự kiện từ thời thơ ấu đến tuổi thành niên mà chúng ta suy ngẫm trong số các mầu nhiệm mùa Vui, phần lớn cuộc đời Chúa Giêsu được gọi là “Cuộc sống ẩn dật”. Ba mươi trong số 33 năm của Ngài đã trôi qua trong ngôi nhà Nadarét, vừa cầu nguyện vừa làm việc. Qua đó, Chúa Giêsu nêu gương cho chúng ta về Hội thánh tại gia và tầm quan trọng của Hội thánh đó trong việc đào tạo các thành viên của mình.

Chúng ta có quan tâm đến Nhà Cha chúng ta giống như Chúa Giêsu, dù đó là Nhà thờ - Hội thánh địa phương hay Nhà thờ - Hội thánh tại gia, được hình thành trong lòng gia đình không?

Phêrô Phạm Văn Trung

Chuyển ngữ từ: ncregister.com