
WHĐ (03/10/2025) - Đây là trích đoạn thứ tư của bài phỏng vấn gồm hai phần giữa Đức Thánh cha Lêô XIV và nữ ký giả kỳ cựu của Crux, chị Elise Ann Allen, được đưa vào quyển tiểu sử mới về Đức Thánh cha, León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI, hay “Đức Lêô XIV: Công dân của thế giới, nhà truyền giáo của thế kỷ XXI.” Cuốn sách được nhà xuất bản Penguin Peru phát hành bằng tiếng Tây Ban Nha và sẽ có mặt trên các kệ sách và trực tuyến vào ngày 18 tháng Chín. Các ấn bản tiếng Anh và tiếng Bồ Đào Nha sẽ ra mắt vào đầu năm 2026.
Allen: Làm thế nào để áp dụng việc đối thoại với Trung Đông hiện nay, và đặc biệt là với Gaza, nơi tình hình dường như đang leo thang chứ không phải hạ nhiệt? Trong hoàn cảnh đó, đâu là niềm hy vọng? Hiện còn không gian nào cho đối thoại vào thời điểm này không?
ĐTC: Đó là một câu hỏi rất khó. Ngay cả với một số áp lực, tôi không biết áp lực hậu trường lớn đến mức nào, nhưng ngay cả từ phía Hoa Kỳ, rõ ràng đó là bên thứ ba quan trọng nhất có thể gây áp lực lên Israel trong trường hợp này. Ngay cả với một số tuyên bố rất rõ ràng được đưa ra từ chính phủ Hoa Kỳ, gần đây là từ Tổng thống Trump, vẫn chưa có phản ứng rõ ràng cho thấy việc tìm kiếm những cách thức hiệu quả để xoa dịu nỗi đau khổ của người dân, những con người vô tội ở Gaza, và điều đó rõ ràng là một mối quan ngại lớn.
Sẽ vô cùng khó khăn, bởi vì một số người, đặc biệt là trẻ em, khi rơi vào tình trạng không chỉ thiếu thốn mà còn thực sự chết đói, thì việc chỉ nhận được lương thực không giải quyết được vấn đề ngay lập tức. Họ sẽ cần rất nhiều sự giúp đỡ, hỗ trợ y tế cũng như viện trợ nhân đạo, để thực sự xoay chuyển tình hình đó, và ngay lúc này tình hình vẫn còn rất, rất nghiêm trọng. Cụm từ diệt chủng đang được nhắc đến ngày càng nhiều. Một cách chính thức, Tòa thánh tin rằng chúng ta không thể đưa ra bất kỳ tuyên bố nào tại thời điểm này về điều đó. Có một định nghĩa rất chuyên môn về khái niệm diệt chủng là gì, nhưng ngày càng có nhiều người nêu lên vấn đề này, kể cả hai nhóm nhân quyền ở Israel đã đưa ra tuyên bố đó.
Thật khủng khiếp khi chứng kiến những hình ảnh mà chúng ta thấy trên truyền hình, hy vọng điều gì đó sẽ thay đổi. Hy vọng chúng ta sẽ không bị tê liệt cảm xúc. Đó là một cách phản ứng của con người vì bạn chỉ có thể chịu đựng được một mức độ đau đớn nhất định, vì vậy sự tê liệt ấy là một cách để làm liệt các dây thần kinh và nói rằng, “Tôi không thể chịu đựng thêm nữa”, rồi nó dừng lại. Tôi nghĩ chắc chắn rằng là con người, và như một phản ứng của người Kitô hữu, chúng ta không thể trở nên tê liệt, và chúng ta không thể làm ngơ điều này. Bằng cách nào đó, chúng ta phải tiếp tục thúc đẩy, cố gắng tạo ra một sự thay đổi ở đó.
Một nhân tố toàn cầu khác mà nhiều người đang theo dõi lúc này về mức độ ảnh hưởng là Trung Quốc. Đức Thánh Cha Phanxicô và nhiều vị tiền nhiệm của người đã áp dụng cách tiếp cận Ostpolitik (chính sách ngoại giao kiên nhẫn). Đức Thánh Cha đã nắm rõ cách tiếp cận của mình trong việc đối thoại với Trung Quốc là gì chưa?
Chưa. Tôi muốn nói rằng trong ngắn hạn, tôi sẽ tiếp tục chính sách mà Tòa thánh đã theo đuổi trong nhiều năm nay, và đó là chính sách của các vị tiền nhiệm. Tôi không dám cho rằng mình khôn ngoan hơn hay dày dạn kinh nghiệm hơn tất cả những vị đã đến trước tôi. Tôi cũng đang duy trì đối thoại liên tục với một số người, người Trung Quốc, thuộc cả hai phía của một số vấn đề đang tồn tại. Tôi đang cố gắng hiểu rõ hơn về cách Giáo hội có thể tiếp tục sứ mạng của mình, tôn trọng cả văn hóa và các vấn đề chính trị rõ ràng có tầm quan trọng to lớn, nhưng cũng tôn trọng một nhóm đáng kể người Công giáo Trung Quốc đã và đang trải qua một hình thức áp bức hoặc khó khăn trong việc tự do sống đức tin của họ trong suốt nhiều năm, và không chọn bên nào.
Chính sách Ostpolitik, những lựa chọn đã được đưa ra để nói theo cách thực tế rằng, “đây là những gì chúng ta có thể làm ngay bây giờ, hướng tới tương lai”, tôi chắc chắn đang cân nhắc điều đó, cùng với những kinh nghiệm khác mà tôi đã có trước đây khi giao tiếp với người Trung Quốc, cả trong chính phủ cũng như các nhà lãnh đạo tôn giáo và giáo dân. Đó là một tình huống rất khó khăn. Về lâu dài, tôi không dám nói rằng đây là điều tôi sẽ làm và sẽ không làm, nhưng sau hai tháng, tôi đã bắt đầu các cuộc thảo luận ở nhiều cấp độ về chủ đề đó.
Trên bình diện địa chính trị, đã có nhiều lời bàn tán về việc Đức Thánh cha là vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ Hoa Kỳ, và liệu điều đó có tạo nên khác biệt nào chăng? Ngài có nghĩ rằng điều đó tạo ra sự khác biệt không?
Trước hết, tôi hy vọng rằng cuối cùng điều đó sẽ tạo nên sự khác biệt với các giám mục ở Hoa Kỳ. Không đi sâu vào lịch sử gần đây, và những lý do mà tôi cũng không dám tự cho là mình hiểu biết đầy đủ, về một số điều được nói về hàng giám mục ở Hoa Kỳ và mối quan hệ giữa Giáo hội với chính trị. Việc tôi là người Mỹ có nghĩa là người ta không thể nói, ngoài những điều khác, như họ đã từng nói về Đức Phanxicô, “Ngài không hiểu nước Mỹ, ngài không thấy những gì đang diễn ra”. Tôi nghĩ điều đó là có ý nghĩa trong trường hợp này.
Tôi không có kế hoạch can dự vào chính trị đảng phái. Đó không phải là điều mà Giáo hội hướng tới. Nhưng tôi không ngại nêu lên những vấn đề mà tôi cho là những vấn đề của Tin Mừng thực sự, hy vọng mọi người ở cả hai bên, như chúng ta thường nói, sẽ có thể lắng nghe. Trong một cuộc nói chuyện gần đây với Phó Tổng thống Hoa Kỳ – tôi chưa có dịp trò chuyện trực tiếp hoặc gặp gỡ Tổng thống – tôi đã nói về phẩm giá con người và tầm quan trọng của nó đối với tất cả mọi người, bất kể bạn sinh ra ở đâu, và hy vọng tìm ra được những cách thức để tôn trọng con người và cách chúng ta đối xử với họ trong những chính sách và lựa chọn mà chúng ta đưa ra. Rõ ràng, có một số điều đang diễn ra ở Hoa Kỳ trở thành mối quan ngại. Chúng tôi tiếp tục tìm kiếm những cách thức, ít nhất là đáp lại và nêu lên một số câu hỏi cần phải được đặt ra.
Đức Thánh cha nói rằng ngài chưa gặp Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, nhưng bất kể ngài đứng về phía chính trị nào, ông ấy vẫn là một hiện tượng mà mọi người trên thế giới đang cố gắng hiểu và tương tác ở cấp độ chính trị. Đức Thánh cha có nghĩ rằng người có cơ hội tốt hơn để tiếp cận với ông ấy với tư cách là một người Mỹ không?
Không nhất thiết. Tôi nghĩ sẽ thích hợp hơn nhiều nếu các nhà lãnh đạo Giáo hội ở Hoa Kỳ trực tiếp đối thoại với ông ấy một cách nghiêm túc. Tôi sẽ nói điều đó với bất kỳ chính phủ nào. Thêm nữa, tôi đã gặp nhiều nhà lãnh đạo thế giới, và có những vấn đề quan trọng có thể được nêu lên, nhưng không thể để Giáo hoàng can thiệp vào từng quốc gia trên thế giới, nói rằng, “Đây là điều các ngài nên làm, đó là những điều các ngài nên suy nghĩ”.
Một điều mà Đức Phanxicô đã làm vào cuối triều đại giáo hoàng của ngài, mà tôi nghĩ là rất có ý nghĩa, là lá thư ngài viết về vấn đề đối xử với người nhập cư. Tôi rất vui khi thấy các giám mục Mỹ đã nắm bắt điều đó, và một số vị đủ can đảm để đi theo đường hướng này. Tôi nghĩ cách tiếp cận đó, nói chung, là một cách tiếp cận tốt hơn, rằng tôi sẽ tiếp cận chủ yếu qua các giám mục.
Tổng thống Trump đã đưa ra một tuyên bố vào tuần trước rằng ông ấy không có ý định gặp tôi trong chương trình nghị sự, và rồi ông ấy nói, “nhưng anh trai của ngài là một người tốt”, và thế cũng được. Một anh trai của tôi đã gặp ông ấy và đã rất thẳng thắn về quan điểm chính trị của mình. Nhưng nếu, hoặc khi nào có những vấn đề cụ thể, nếu có thể đối thoại với ông ấy, tôi sẽ không ngần ngại làm như vậy.
Tôi nghĩ có những người khác đang làm tốt vai trò đó, và ông ấy đưa ra lựa chọn việc ông ấy lắng nghe ai và không lắng nghe ai. Nhưng để tiếp tục nêu lên một số vấn đề, đặc biệt là các câu hỏi về phẩm giá con người, về việc thúc đẩy hòa bình trên thế giới, mà đôi khi ông ấy nói rõ rằng ông ấy muốn làm, và tôi sẽ sẵn sàng hỗ trợ ông ấy trong những nỗ lực đó.
Hoa Kỳ là một cường quốc trên trường thế giới, chúng ta phải nhìn nhận điều đó, và đôi khi các quyết định được đưa ra dựa trên kinh tế nhiều hơn là dựa trên phẩm giá con người và việc giúp đỡ con người, nhưng [chúng ta phải] tiếp tục thách đố và đặt ra những câu hỏi và xem cách tốt nhất để thực hiện.
Chuyển ngữ: Tri Khoan
Từ: cruxnow.com