Hôn nhân: Giao ước hay hợp đồng?

Một suy tư giữa sóng gió thời đại

Tác giả: Joseph Lee

1. Suy nghĩ từ chuyện “thuê nhà”

Không khó để bắt gặp những người trẻ hôm nay chọn thuê nhà thay vì mua hay xây. Thuê thì tiện, ít ràng buộc, dễ đổi chỗ nếu không còn phù hợp, không vướng trách nhiệm dài lâu như trả góp, sửa chữa, pháp lý…

Ở một góc nhìn thực tế, điều đó có lý. Nhưng nếu đặt cạnh quan niệm truyền thống “an cư lạc nghiệp”, đó lại là một sự chuyển dịch lớn trong cách sống và nghĩ. Có nhà nghĩa là có nơi để gắn bó, để xây dựng, để yên tâm sống với nhau.

Thế nhưng, nếu căn nhà mình vội vã chọn, thiếu chuẩn bị hay không hợp ý sau khi vào ở thì sao? Có người vẫn cố bám trụ vì đã đầu tư, đã lỡ cam kết. Có người lại dọn đi.

Từ chuyện nhà cửa, tôi mời bạn nghĩ đến một “ngôi nhà” khác: hôn nhân.

2. Văn hóa “hợp đồng”: Khi hôn nhân bị thu nhỏ thành chuyện tiện lợi

Ngày càng nhiều người trẻ xem hôn nhân như một hình thức “thuê tạm” – một bản hợp đồng thuận thì còn, bất thuận thì thôi. Chỉ cần còn vui, còn ổn, còn phù hợp thì sống chung; không thì chia tay cũng “hợp lý”.

Có người từng nói nửa đùa nửa thật: “Ước gì hôn nhân có nhiệm kỳ: 5 năm ký lại một lần, không hợp thì khỏi gia hạn!”

Đằng sau câu nói ấy là cả một sự mỏi mệt: người trẻ sợ ràng buộc, sợ vết thương, sợ phải cam kết dài lâu. Hôn nhân vì thế mất dần tính chất của một giao ước vĩnh viễn, trở thành một “dự án” đời sống cá nhân miễn là còn hiệu quả. Giống như thuê nhà: còn tiện thì ở, hết tiện thì dọn.

3. Tình yêu kiểu “thuê nhà” – Hậu quả ra sao?

Lối nghĩ ấy dẫn đến nhiều hệ lụy:

• Người ta dễ đến với nhau, và cũng dễ buông tay.

• Người ta đầu tư ít vào việc hiểu, hy sinh, chữa lành, vì luôn có “lối thoát” mở sẵn trong đầu.

• Con cái lớn lên giữa bất an: hôm nay ba mẹ còn cười với nhau, ngày mai có còn ở chung?

Và trên hết, người ta đánh mất chiều kích linh thánh của hôn nhân, không còn là ơn gọi, mà chỉ còn là lựa chọn cá nhân mang tính thử nghiệm.

4. Hôn nhân trong ánh sáng đức tin: Không phải chọn lựa, mà là mầu nhiệm

Sách Sáng thế kể: khi con người sống một mình, Thiên Chúa đã tạo nên người nữ và mang đến cho ông. Adam không tự chọn, nhưng đón nhận và ông thốt lên: “Đây là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi.”

Đó là lời nhận biết nhưng sâu xa hơn, là lời cảm tạ. Người bạn đời không chỉ là “đối tượng lựa chọn”, mà là món quà ân sủng.

Vì thế, hôn nhân không chỉ là kết quả của tình cảm hay nguyện vọng cá nhân. Đó là một mầu nhiệm sống động, nơi người nam và người nữ trở thành dấu chỉ của tình yêu Thiên Chúa dành cho nhân loại.

Một tình yêu biết ở lại dù có lúc tổn thương. Một tình yêu chọn thanh luyện chứ không tháo lui. Một tình yêu mang dấu ấn của giao ước, chứ không hợp đồng.

5. Từ giáo huấn đến mục vụ: Hướng nào để đồng hành với người trẻ?

Không ít bạn trẻ không dám mơ đến hôn nhân trọn đời không phải vì nổi loạn, mà vì từng lớn lên trong đổ vỡ, bất an, hoặc gãy đổ tình cảm. Thay vì chỉ nhắc lại giáo lý, Giáo hội được mời gọi bước đi với lòng thương xót và sự kiên nhẫn, như Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh trong Amoris Laetitia: “Chúng ta được mời gọi để đào sâu lòng cảm thông, lắng nghe, đồng hành và hội nhập yếu đuối” (số 312). “Không ai có thể được kết án vĩnh viễn, bởi vì đó không phải là lôgic của Tin Mừng!” (số 297).

a. Đồng hành trong phân định ơn gọi

Nhiều người bước vào hôn nhân không vì nhận ra tiếng gọi, mà vì “đến tuổi”, vì người khác đang cưới, vì sợ cô đơn. Hôn nhân vì thế dễ thành một ngã rẽ vô thức.

Amoris Laetitia nói rằng: “Không ai nên được mời gọi bước vào hôn nhân mà không có một sự chuẩn bị đầy đủ và tự do nội tâm thực sự” (AL, số 206).

Chúng ta cần giúp người trẻ nhận ra rằng: kết hôn không phải là chọn một người hoàn hảo hôm nay, mà là chọn yêu một người suốt đời với cả hành trình đổi thay, va vấp và lớn lên của họ.

b. Giúp người trẻ xây “ngôi nhà nội tâm”

Trước khi lo xây nhà để ở, người trẻ cần được hướng dẫn xây nền móng nội tâm.
Giao tiếp, tha thứ, vượt khủng hoảng, chia sẻ trách nhiệm, giáo dục con cái những điều ấy không phải kỹ năng phụ, mà là phần cốt lõi của đời sống hôn nhân.

“Cần dành sự quan tâm đặc biệt cho việc huấn luyện chuẩn bị hôn nhân, như là một hành trình dài… để củng cố quyết định bước vào một giao ước bất khả phân ly” (AL, số 211).

c. Hồi phục niềm tin vào sự chung thủy

Có những người chưa từng thấy một cuộc hôn nhân đẹp vì chính gia đình họ đã sớm vỡ tan. Niềm tin vào sự trung thành, vào “trọn đời”, đã bị thương tổn từ tấm bé.

Chính vì vậy, hơn bao giờ hết, “Giáo hội không chỉ cần nói rằng chung thủy là có thật mà cần sống và làm chứng điều ấy bằng chính các gia đình Kitô hữu” (x. AL, số 290).

Một đôi vợ chồng dám ở lại với nhau qua thử thách chính là lời chứng sống động nhất cho những người trẻ hoài nghi.

6. Đừng thuê tạm, khi bạn được mời gọi làm chủ một mái ấm ân sủng

Giữa một thời đại quay cuồng trong lựa chọn và thay đổi, tiếng gọi của Thiên Chúa vẫn nhẹ nhàng và vững chắc: “Sự gì Thiên Chúa đã kết hợp, loài người không được phân ly.” (Mt 19,6)

Hôn nhân không phải là hợp đồng. Không phải là “kế hoạch sống thử”. Đó là một mái ấm được xây dựng bằng lòng tin, dấn thân, tha thứ, và ân sủng không ngừng tuôn đổ từ Thiên Chúa.

Nếu bạn đang chuẩn bị bước vào hôn nhân, đừng sợ cam kết.

Nếu bạn đang sống trong hôn nhân, đừng từ bỏ ơn gọi khi gặp thử thách.

Nếu bạn đang tổn thương vì hôn nhân, xin hãy để Chúa cùng bạn chữa lành và dựng lại mái ấm từ nền móng là đức tin.

Không có hôn nhân nào hoàn hảo. Nhưng với Chúa là nền móng, ngôi nhà ấy sẽ vững hơn sóng gió, và trở thành nơi tình yêu lớn lên mỗi ngày.

Gợi ý suy tư:

• Tôi đang nhìn hôn nhân là một “sự lựa chọn” hay một “ơn gọi”?

• Mái ấm tôi đang xây có nền là cảm xúc hay là niềm tin, cam kết và tha thứ?

• Tôi có đang sống hôn nhân của mình như một chứng tá hy vọng cho người khác?